ከኢትዮጵያ የጤና ባለሙያዎች ንቅናቄ ቦርድ የተሰጠ መግለጫ ጽናት እና አልበገር ባይነትን የራሳችን እናድርግ ፤ ከንቱ ፍርሃትን እናስወግድ!

ውድ የኢትዮጵያ የጤና ባለሙያዎች
ከሶስት ወራት በፊት ጀምሮ የአመታት ችግራችንን፣ አሰቃቂ ህይወታችንን በአንድነት ተነሥተን እንዲስተካከልልን ያለንን ጥያቄዎች አቅርበናል፡፡ ይህ የተበላሸ የጤና ሥርዓትም ላይ ድምፃችንን አሰምተናል። ለአንድ ወር በተደረገው አድማ እስከ መታሰር፣ መደብደብ ፣ ከስራ እስከመባረር የደረሰ መስዋዕትነትን በመክፈል የፍትህና የክብር ትግልን ሀ ብለን ጀምረናል።
ምንም እንኳን ባጋጠሙን ነባራዊ አዳጋች የሆኑ ሁኔታዎች የመጀመሪያውን ምዕራፍ አድማ ለመግታት ብንገደድም፣ ቁርጠኝነታችንን አጠናክረን እና የምንታገልበትን የቁጭት እሳት አሁንም በብርታት አንድደን ዳግመኛ ለህልውናችን የምንጋፈጥበት ጊዜ ላይ ደርሰናል።

ውድ ባልደረቦቻችን ዛሬ፣ ይህን ንቅናቄ ከዳር ለማድረስ ስታስቡ፣ ልባችሁ በጽናትና በድፍረት የተሞላ ይሁን፣ ምክንያቱም በዓለም ዙሪያ ያሉ የጤና ባለሙያዎች በፅናት ታግለው ያገኙት ድል እንደ ብርሃን የምንጠቀምበት ተስፋ ልናደርገው ስለሚገባ ነው። ትግላችን በከንቱ አይደለም ለኢትዮጵያ የጤና ባለሙያዎች ተስፋ መብራት እንዲሆን ነው እንጂ። እየሄድንበት ያለው መንገድም ለዓለማችን አዲስ አይደለም። የተለያዩ ሀገራት የጤና ባለሙያዎች ተመሳሳይ ትግሎችን አድረገው ነበር፡፡ በጽናታቸውም ያገኙት ድል እኛም ለተነሳንበት አላማ በፅናት ከቆምን ምንም ነገር ሊበግረን እንደማይችል ማሳያ ነው።

በኬንያ፣ በ2017 እ.ኤ.አ የጤና ባለሙያዎች አድማ የጽናት ኃይል ተምሳሌት ነው። ሀኪሞችና ነርሶች በዝቅተኛ ደመወዝ እና በመጥፎ የሥራ ሁኔታ ላይ ላሉዋቸው ጥያቄዎች ከመንግሥት መልስ ባለማግኘታቸው ለ250 ቀናት የቆየ አድማ ጀመሩ ምንም እንኳን ከመንግስታቸው ከፍተኛ ጫና፣ የሥራ መባረር ማስፈራሪያ፣ እና ጭቆና ቢገጥማቸውም በፅናት ቆሙ።
ይህንንም በማድረጋቸው የሙያ ዕድገታቸው ተሻሻለላቸው፤ የሥራ ቦታ ደህንነት ተጠበቀላቸው፤ በሞያቸው የሚገባቸውን ጥቅማጥቅሞች ተረጋገጡላቸው ይህም ታላቅ የተባለ ድልን አስመዘገበላቸው፡፡ የኬንያ የጤና ባለሙያዎች ትግል እና አድማ ለረጅም ጊዜ ሲያለቅሱበት የነበረውን ችግራቸውን በአንድነትና በፅናት በመቆማቸው በከባድ ፈተና ውስጥ እንኳን ቢሆኑም መዋቅራዊ ለውጥ ሊያመጣ እንደሚችል አሳይተዋል።

በናይጄሪያ፣ የጤና ባለሙያዎች Joint Health Sector Unions (JOHESU) ስር በተደጋጋሚ በአንድነት የመቆምን ኃይል በተደጋጋሚ እና በተግባር አሳይተዋል። በጥቅምት 2024 የተሻለ ደመወዝና የሥራ ሁኔታ ለመጠየቅ የሰባት ቀን ማስጠንቀቂያ አድማ አስጀመሩ። ምንም እንኳን መጀመሪያ ከመንግሥት ተቃውሞ ቢገጥማቸውም፣ በጽናት በመቆማቸው ምክንያት ከፌዴራል መንግሥቱ ጋር የመግባቢያ ሰነድ (MoU) እንዲፈረም አድርጓል፡፡ ይህም ጥያቄዎቻቸውን ለመፍታት የስድስት ሳምንት ጊዜ አስፈልጓል። ይህ ድል ወዲያውኑ አልመጣም የዓመታት አድማዎች፣ ድርድሮች፣ እና ያልተቋረጠ ጫና ውጤት ነበር። የናይጄሪያ የጤና ባለሙያዎች የሕዝብ ትችትና የገንዘብ ችግር ገጥሟቸው ነበር፣ ነገር ግን በአንድነት በመቆማቸው መንግሥትን እርምጃ እንዲወስድ ጥያቄዎቻቸውንም እንዲፈታ አስገደዱት። ታሪካቸው እንደሚያስታውሰን የተወሰኑ ድሎች በራሱ ለትላልቅ ለውጦች መንገድ እንደሚከፍቱ ነው።

በዩናይትድ ኪንግደም፣ በ2023 በአስር ሺዎች የሚቆጠሩ ነርሶችና የአምቡላንስ ሠራተኞች በብሔራዊ ጤና አገልግሎት (NHS) ታሪክ ውስጥ ትልቁን አድማ አካሄዱ። በከፍተኛ የዋጋ ግሽበትና በሠራተኛ እጥረት ምክንያት፣ ዋጋቸውን የሚያንፀባርቅ የደመወዝ ጭማሪ ጠየቁ። የሮያል ኮሌጅ ኦፍ ነርሲንግ እና ሌሎች ማህበራት በተደጋጋሚ የአድማ ቀናት በማድረግ የሕዝብ ድጋፍ በማግኘትና በመንግሥት ላይ ጫና በመፍጠር ፀኑ። ጥረታቸው ምንም እንኳን ሁሉንም ጥያቄዎቻቸውን ሙሉ በሙሉ ባያሟላም፣ የተሻለ የደመወዝ እንዲቀርብ እና የሠራተኛ እጥረት ለመፍታት ቃል ኪዳን አስገኝቷል። የዩኬ የጤና ባለሙያዎች የረጅም ጊዜ ተጋድሎ እና የሕዝብ ተሳትፎ የኃይል ሚዛኑን መለወጥ እንደሚችል አሳይተዋል።

እነዚህ ምሳሌዎች አንድ ዓለም አቀፋዊ እውነታን ያጎላሉ፡ ለውጥ ከዝምታ ወይም ከፍርሃት አይመጣም። ከጽናት፤ ከድፍረት፣ እና ከአንድነት ግን ይሳካል።

በኢትዮጵያ፣ በግንቦት 2017 ዓ.ም ያደረግነውን አድማ ሥርዓቱን አስደንግጧል፣ የጤና ወጪ በ2014 ዓ.ም ወደ 2.85% የጠቅላላ ምርት ዝቅ መደረጉን አጉልቶ አሳይቷል፣ ይህም ከአቡጃ ዓለም አቀፍ የ15% ቃል ኪዳን በጣም ያነሰ ነው።

እስር፣ ማስፈራራት፣ እና ጫና ገጥመውናል አሁንም በእስር ላይ የሚገኙ ባልደረቦቻችን አሉ፡ ይሁንና ለ 1ወር ፀንተን ቆመናል ይህም የቁርጠኝነታችሁ ከፍተኛ መገለጫ ነበር። አሁን፣ እንደገና ለመውጣት ስትዘጋጁ፣ የኬንያ፣ የናይጄሪያ፣ እና የዩኬ የጤና ባለሞያዎችን ተሞክሮዎች እናስታውስ፡፡ ያነሳናቸው 12 ጥያቄዎች ምክንያታዊ ብቻ ሳይሆኑ ለሁሉም ኢትዮጵያውያን አገልግሎት እየሰጠ ላለ የጤና ባለሞያ መሰረታዊ ናቸው።

በአንዳንድ ባልደረቦቻችሁ መካከል ፍርሃትና ጥርጣሬ ሊኖር ይችላል፣ ነገር ግን ታሪክ እንደሚያሳየው የአንዳችን ድፍረትና ፅናት እንደ ሰደድ እሳት ወደ ሌላው ይተላለፋል። ይህን ንቅናቄ የሚቀላቀል እያንዳንዱ የጤና ባለሙያ ትግሉን ያጠነክረዋል። የሚሳተፍ እያንዳንዱ የጤና ጣቢያ፤ ሆስፒታል ድምፃችንን ያጎላል። ለራሳችሁ ብቻ ሳይሆን ለታካሚዎቻችሁ፣ ለማህበረሰቦቻችሁ፣ እና የጤና ባለሙያዎች የማህበረሰብ የጀርባ አጥንት ሆነው ለሚከበሩበት ወደፊት እየታገላችሁ መሆኑን አስቡ።

ከፊት የሚጠብቀን መንገድ ፈታኝ ሊሆን ይችላል፣ ነገር ግን በፈተናዎች ውስጥ ነው ድሎች የሚገኙት።
የኬንያ ሀኪሞችና ነርሶች 250 ቀናት ትግልን መቋቋማቸው፣ የናይጄሪያ ማህበራት በፈተናዎች ውስጥ ሆነው መደራደራቸው፣ እና የዩኬ ነርሶች በሺዎች መሰባሰባቸው ሁሉ፣ እናንተም የኢትዮጵያ የጤና ሥርዓትን በጽናትና በአንድነት በመቆም መለወጥ እንደምትችሉ ያሳያል።

ውድ ባልደረቦቻችን ሳናስተውል ቀርተን ወይም ፍርሃት ተጠናውቶን እንጂ ስራ በማቆማችን አሁን ካለንበት የባሰ ሁኔታ ውስጥ አንገባም፡፡ ይልቁንስ ለቆምንት ዓላማ አንድ ሆነን ታግለን ሁላችንንም ያቀፈ አድማ ብናደርግ ለለፋንበት ሞያ የሚሰጠው ትኩረትና ክብር የምናይበት ቀን ሩቅ አይሆንም፡፡ ስለዚህም ፀንተን በአንድነት እንቁም፣ የኢትዮጵያ የጤና ባለሞያዎች የጀመርነው እርምጃ በጤና ስርዓት ውስጥ አብዮት ሊያቀጣጥል የሚችል ብልጭታ ነው። ጽናታችሁ የሚጠብቀንን የትኛውም ተቃውሞ ያሸንፋል። አንድነታችሁ የማይቆም ያደርጋችኋል። ዓለም እየተመለከተች ነው፣ እና ታሪክ ከጎናችሁ ነው። ከተስፋ መቁረጥ ሳይሆን ተስፋን አንግበን እንታገላለን የሚገባንን መልስ እስከምናገኝም አናቆምም፡፡
አሁን ከያዝነው ወር ጀምሮ ባሉት ሁለት ወራቶች በያለንበት ተቋማ ማለትም ጤና ጣቢያዎች የመጀመሪያ ደረጃ ሆስፒታሎች፤ ጠቅላላ ሆስፒታሎች እና ስፔሻላይዝድ ሆስፒታሎች ከባለፈው በበለጠ እየተደራጀን ከማዕከላዊ አስተባባሪ ቦርድ በሚሰጥ አቅጣጫ መሰረት በተጠና እና ሁሉንም የጤና ባለሙያ ባሳተፈ መልኩ ሀገራዊ ንቅናቄው ተፋፍሞ ይቀጥላል ነገር ግን ከጠቅላይ ሚኒስቴሩ ጀምሮ የሚመለከታቸው አካለት በቂ የሆነ እና ተጨባጭ መፍትሄ የማይሰጡ ከሆነ ዳግመኛ ከመስከረም 5 ጀምሮ ሰላማዊ የስራ ማቆም አድማን እናደርጋለን፡፡ ሁሉም የጤና ባለሞያ በዚህ መልኩ እንዲዘጋጅ ጥሪ እናቀርባለን።

ለመዋቅራዊ የጤና ሥርዓት ለውጥ! በአንድነት፣ እናሸንፋለን!

© የኢትዮጵያ የጤና ባለሙያዎች ንቅናቄ ቦርድ
አዲስ አበባ
ሀምሌ 07/ 2017 ዓ/ም